Chỉ số Rủi Ro khí hậu Việt Nam – Dữ liệu để nhận diện rủi ro, phục vụ dự báo xu thế chuyển đổi các mô hình thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững

 

Chỉ số rủi ro khí hậu Việt Nam là gì?

 

Việt Nam là một trong các quốc gia dễ bị tổn thương với biến đổi khí hậu. Các đặc thù về địa lý tự nhiên và điều kiện kinh tế xã hôi định hình khá lớn tính dễ bị tổn thương với khí hậu của Việt Nam, đó là quốc gia ven biển với đường bờ biển dài với đa số dân cư có nguồn thu nhập và an ninh lương thực phụ thuộc rất lớn vào các ngành kinh tế nông nghiệp, thường xuyên nhạy cảm với các điều kiện khí hậu. Các địa bàn ven biển của Việt Nam đặc biệt dễ bị ảnh hưởng với lũ bão và bão nhiệt đới, và các hiện tượng này được dự báo sẽ tiếp tục gia tăng với tác động của biến đổi khí hậu. Khu vực đồng bằng sông Cửu long và sông Hồng cũng thường xuyên chịu ảnh hưởng của lũ, nước biển dâng cũng như quá trình thay đổi số lượng và chất lượng nguồn nước ngầm và quá trình xâm nhậm mặn, đặc biệt là trong bối cảnh nước biển dâng. Các địa bàn khác trong cả nước, nhất là khu vực nam trung bộ, tây nguyên và miền núi phía bắc, hiện nay cũng đang rất dễ bị tổn thương với các hiện tượng khí hậu cực đoan như hạn hán, sạt lở đất và lũ quét hay rét đậm rét hại.

 

Biến đổi khí hậu đang đặt ra các rủi ro rất lớn tại Việt Nam, đòi hỏi các ngành kinh tế và các ngành dịch vụ công cần theo dõi và giám sát chặt chẽ các rủi ro mà khí hậu gây ra cũng như hiểu rõ các tác động tiềm tàng đối với lĩnh vực của mình. Hơn bao giờ hết việc hiểu rõ các rủi ro khí hậu và các tác động dài hạn mà khí hậu có thể gây ra đang trở thành một yêu cầu tiên quyết để các nhà ra quyết định và các ngành các bên liên quan có các kế sách để tiếp tục phát triển lĩnh vực và ngành của mình mà không bị ảnh hướng hay thiệt hại với các điều kiện khí hậu.

 

Việt Nam cùng với cộng đồng quốc tế đã tham gia thực hiện Thoả Thuận Paris và có Chiến lược quốc gia về thích ứng với Biến đổi khí hậu. Hiện nay Việt Nam cũng đang xây dựng Kế hoạch thích ứng quốc gia để ứng phó chủ động với các rủi ro và nguy cơ biến đổi khí hậu theo kịch bản dự báo. Trang thông tin về chỉ số rủi ro khí hậu này được xây dựng nhưamf hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách, các cơ quan và các viện nghiên cứu có một bức tranh toàn diện và đồng bộ hơn về các khía cạnh và đặc điểm khác nhau của các rủi ro khí hậu đối với từng lĩnh vực cụ thể. Các thông tin này sẽ hỗ trợ đắc lực cho việc lập kế hoạch và quá trình ưu tiên lựa chọn các giải pháp và mô hình thích ứng trong tương lai, từ đó lồng ghép vào các kế hoạch phát triển của quốc gia và địa phương.

 

Chỉ rố Rủi Ro Khí Hậu Việt Nam là một hệ thống dữ liệu mở, cung cấp các thông tin phân tích cơ bản về địa lý, các chỉ số và các lớp bản đồ biểu hiện cho các rủi ro biến đổi khí hậu đối với từng lĩnh vực cụ thể. Hệ thống này sẽ được cập nhật định kỳ nếu các thông tin mới được chia sẻ cập nhật từ các cơ quan liên quan. HIện tại, hệ thống dữ liệu này đang cung cấp các kết quả tính toán tổng hợp về các hoạt động đánh giá tình trạng tổn thương và rủi ro khi hậu, bao gồm các kết quả đánh giá được thể hiện dưới dạng bản đồ chỉ số, được phân tích và chuẩn hoá cho 712 huyện của 63 tỉnh trên cả nước. Các thông tin được trình bày cơ bản duói dạng bản đồ và biểu đồ, để làm rõ các đặc điểm tổn thương tại các địa bàn huyện và đối với một số lĩnh vực nông nghiệp.

 

Từ Chỉ số Rủi ro khí hậu Việt Nam đến việc áp dụng và thay đổi

 

Trang thông tin này được xây dựng với mong muốn tổng hợp và cung cấp các dữ liệu hiện có của các ngành và lĩnh vực dễ bị tổn thương với biến đổi khí hậu, cũng như cung cấp các dữ liệu được ước lượng và chuẩn hoá ở cấp huyện liên quan đến các nguy cơ thiên tai và kịch bản biến đổi khí hậu của Việt Nam (IMHEN, 2016). Các thông tin này được chia sẻ rộng rãi giúp các cơ quan, tổ chức có thêm các cơ sở thông tin và khoa học để hỗ trợ công tác đánh giá rủi ro, lập kế hoạch. Chúng tôi hy vọng rằng các thông tin này sẽ góp phần thúc đẩy việc chia sẻ thông tin liên ngành, và ứng dụng rộng rãi các thông tin dữ liệu liên quan đến biến đổi khí hậu để phục vụ các công tác lập kế hoạch, quy hoạch, nghiên cứu và phát triển các mô hình, ứng dụng vào phân tích chính sách và thực tiễn thực hiện công tác biến đổi khí hậu ở Việt Nam.

 

Ai là đối tượng sử dụng Chỉ số Rủi Ro Khí hậu Việt Nam?

 

Các chỉ số này được xây dựng để hỗ trợ trước mắt nhu cầu của các cán bộ và chuyên gia lập kế hoạch ở trung ương và địa phương, cũng như các cơ quan Nghiên cứu chính sách ở các bộ ngành. Đây là những đơn vị đầu mối cần nắm bắt và nhận diện được các rủi ro khí hậu đang xảy ra trong lĩnh vực mình một cách hệ thống để lồng nghép vào trong các kế hoạch phát triển của ngành mình, đặc biệt là ở các ngành dễ bị ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

 

Trang thông tin này cung cấp các dữ liệu mở và các kết quả bản đồ để các tỉnh thành phố, các cán bộ nghiên cứu, các tổ chức xã hội dân sự, khối tư nhân, sinh viên có thể tiếp tục nghiên cứu và có các phân tích đánh giá theo yêu cầu riêng của mình.

 

Khai thác dữ liệu của chúng tôi

 

Trang thông tin này cung cấp các bức tranh chung về rủi ro khí hậu của 63 tỉnh, bao gồm các thông tin phân tích thu thập hoặc ước lượng từ các huyện. Người sử dụng có thể tìm kiếm thông qua các thông tin trên trang này theo các vùng sinh thái, theo tỉnh hoặc tiếp cận trực tiếp với các kết quả bản đồ.

 

Thông tin kinh tế – xã hôi: bao gồm diện tích, dân số, tỷ lệ nghèo, lực lượng lao đông, v.v. của từng huyện

 

Thông tin về Khí hậu: bao gồm mực nước biển dâng, các thay đổi của nhiệt độ và lượng mưa theo kịch bản biến đổi khí hậu, được quy đổi về chỉ số cấp huyện

 

Các nguy cơ thiên tai trong quá khứ, hiện tại và dự báo: bao gồm các chỉ số Bão, Hạn hán (dự báo), ngập lụt do bão, sạt lở bờ biển ở khu vực đồng bằng sông cửu long, được quy đổi về chỉ số cấp huyện

 

Tình trạng dễ bị tổn thương: bao gồm các chỉ số liên quan đến Cơ sở hạ tầng công trình thuỷ lợi; chỉ số nông nghiệp trong đó gồm các nhóm chỉ số cho lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi và thuỷ sản, được quy đổi về chỉ số cấp huyện (đang được cập nhật)

 

Chỉ số rủi ro: bao gồm bộ chỉ số rủi ro được ước lượng cho các công trình hạ tầng thuỷ lợi đối với một số kịch bản biến đổi khí hậu, được quy đổi về chỉ số cấp huyện

 

Để hiểu rõ hơn về cách xây dựng và chuẩn hoá các chỉ số này, xin mời quý vị tham khảo thêm các thông tin tại Thư viện của trang thông tin để tải tài liệu về Phương Pháp đánh giá và Báo cáo kỹ thuật về kết quả xây dựng chỉ số.

 

Trang thông tin này được xây dựng thông qua việc hợp tác và thực hiện các dự án do UNDP hỗ trợ cùng với Bộ Tài Nguyên môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Các dự án này được tài trợ từ UNDP, Quỹ Môi trường toàn cầu và Dự án khu vực của UNDP-FAO về Kế hoạch Thích ứng cho ngành nông nghiệp do Chính phủ Đức tài trợ.